Waarop?

Een pandrecht kan worden gevestigd op goederen. Dat zijn bijvoorbeeld roerende zaken, vorderingen en aandelen. De rechthebbende (eigenaar) van het goed wordt de pandgever genoemd, de pandnemer (of pandhouder) is de crediteur die het goed in onderpand krijgt. In dit stuk wordt het pandrecht op roerende zaken besproken.

Vuistpand of vuistloos?

Op twee manieren kunt u een pandrecht op een roerende zaak vestigen. Over het algemeen zijn roerende zaken alle objecten, met uitzondering van gebouwen of andere zaken die met de grond verbonden zijn. Voorbeelden zijn een auto of een horloge. U kunt bijvoorbeeld een horloge onder u nemen, wat in juridische termen een vuistpand heet. Het opmaken van een akte is voor het vestigen van vuistpand niet vereist, maar wel aan te raden. De pandnemer kan zijn recht beter bewijzen. In theorie zou het kunnen zijn dat u het horloge alleen heeft geleend. In veel gevallen is het vestigen van vuistpand onpraktisch, omdat uw debiteur de zaak nodig heeft.

Als u een pandrecht wil op de auto van uw debiteur dan is het niet handig dat u de auto onder u houdt. Daarvoor is het vuistloos (ook wel bezitloos) pandrecht bedacht. De zaak wordt niet onder u gehouden, maar blijft bij uw debiteur. Om een rechtsgeldig vuistloos pandrecht te vestigen moet uw debiteur verklaren in de akte dat hij bevoegd is het goed te verpanden. Een vuistloos pandrecht wordt gevestigd door een zelf een akte op te (laten) stellen (onderhandse akte) en die te registreren bij de belastingdienst, of een authentieke akte die is opgemaakt door een notaris.

Het is niet nodig om voor iedere afzonderlijke roerende zaak een aparte pandakte op te stellen. In een en dezelfde akte kunnen alle huidige én toekomstige roerende zaken van uw debiteur worden verpand. Denk aan de gehele handelsvoorraad van een kledingwinkel of alle materialen van een bouwbedrijf.

Notariële of onderhandse akte?

Wanneer u het pandrecht laat vastleggen in een notariële akte dan heeft dit dwingende bewijskracht, ook tegenover derden. Deze akte biedt dus meer zekerheid dan een onderhandse akte omdat die alleen bewijskracht oplevert tussen de bij de akte betrokken partijen. Bij de uitwinning kan discussie bestaan over het pandrecht. In dat geval is de notariële akte voldoende voor tenuitvoerlegging zonder tussenkomst van een rechter.

Bij een onderhandse akte die u registreert bij de belastingdienst hoeft u geen kosten van de notaris te betalen. Registratie is kosteloos. Risico is wel dat bij de uitwinning een rechter toestemming moet geven om de zaak te kunnen verkopen of wel executeren.

Bepalingen in de akte voor de vestiging van een vuistloos pandrecht.

De meeste bepalingen die in een verpandingsakte horen, zijn standaard. Hieronder ziet u punten die altijd raadzaam zijn om in een pandakte voor de verpanding van een roerende zaak op te nemen.

• Datum van de akte.
• NAW-gegevens van de pandgever.
• NAW-gegevens van de pandnemer (degene die geld tegoed heeft).
• Dat overeen wordt gekomen dat partijen zich verbinden tot het verpanden van de zaak en dat de pandnemer deze zaak als pand van de pandgever aanvaardt.
• Beschrijving van de zaak.
• Dat de verpanding geschiedt door middel van de akte, de pandgever de goederen houdt en gebruikt en rekening houdt met het pandhouderschap van de pandnemer en rekening houdt met wat verder in de akte wordt bepaald.
• Waarvoor de verpanding nodig is. Bijvoorbeeld tot zekerheid voor de betaling van een geldsom van de pandgever aan de pandnemer. Voeg eventueel een overeenkomst bij die aan de (geldlenings)overeenkomst ten grondslag ligt.
• Verklaring dat pandgever vrij over de zaak kan beschikken en dat er geen andere beperkte rechten op rusten zoals een ander pandrecht of een eigendomsvoorbehoud.
• Dat de pandgever geen rechtshandelingen mag verrichten met betrekking tot de zaak, zoals verkoop van de zaak, zonder toestemming van de pandnemer.
• De pandgever verplicht is de zaak zorgvuldig te behandelen en onderhouden.
• Alle kosten met betrekking tot de zaak voor rekening van de pandgever zijn.
• Verplichting voor pandgever om eventueel een verzekering voor de zaak af te sluiten.
• Wanneer pandnemer bevoegd is de verpande zaak in zijn macht te nemen en wanneer de pandgever verplicht is om de zaak af te geven.
• Kosten van de zaak na het in de macht nemen door de pandnemer, voor rekening van de pandgever blijven.
• Verplichting tot in kennis stellen van pandnemer bij eventuele aanvraag van faillissement, schuldsanering, surseance van betaling of gelegde beslagen.
• Wanneer de pandnemer bevoegd is de voorzieningenrechter te verzoeken om te bepalen dat de in pand gegeven zaak op een bepaalde wijze mag worden verkocht.
• Of de pandnemer bevoegd is om de zaak zelf weer te verpanden (herverpanden). De pandnemer wordt op dat moment ook pandgever en verpandt de zaak aan een derde.
• Voor wiens rekening de kosten komen van onder andere de akte, de registratie en de executie.
• Op welke bedragen de pandnemer zich die hij ontvangt zich mag verhalen.
• Wanneer de pandgever het restant moet betalen.
• Hoe pandrecht wordt beëindigd en hoe dit wordt gecommuniceerd naar belanghebbende derden.
• Welk recht van toepassing is op de overeenkomst.
• Welke rechter bevoegd is bij eventuele geschillen.
• Handtekeningen van partijen.

Na opstellen pandakte registeren bij belastingdienst

Als u of de pandgever de akte heeft opgesteld en deze niet notarieel laat vastleggen, dient het ter registratie bij de belastingdienst te worden aangeboden. De akte wordt geregistreerd indien de akte persoonlijk of per koerier af wordt gegeven bij het belastingkantoor aan Laan op Zuid 45 te Rotterdam, of de akte (per aangetekende post) wordt opgestuurd naar:

Belastingdienst/Kantoor Rotterdam
Cluster Registratie
Postbus 50961
3007 BC Rotterdam

Het doel van registratie is het vestigen van het pandrecht en het vastleggen van het tijdstip van verpanding. Een discussie met de debiteur over de vraag of een rechtsgeldig pandrecht is gevestigd en het tijdstip waarop wordt hiermee voorkomen. Ook de kans op fraude wordt hiermee ingeperkt. Het pandrecht wordt pas aangenomen als je een registratiebewijs kunt overleggen. Dit kan belangrijk zijn voor de mogelijkheid tot uitwinning van het pandrecht als bijvoorbeeld sprake is van een faillissement.

De dag waarop de akte door de belastingdienst is ontvangen, geldt als registratiedatum. Als de akte is geregistreerd, krijgt u die doorgaans binnen twee weken terug met daarop een sticker waarop de plaats en datum van de registratie staan, het registratie- en volgnummer en de handtekening namens de inspecteur van het belastingkantoor.

Op de site van de Belastingdienst kunt u alles nalezen over de registratie van akten.

En als mijn debiteur niet betaalt?

In onze volgende blog zullen wij aandacht besteden aan de uitwinning van pandrechten. Uitgelegd wordt wanneer en hoe u de zaak waarop u een pandrecht heeft, kan verkopen en welke complicaties zich kunnen voordoen.

Wat zijn de kosten?

Wilt u een onderpand en wilt u dat op een goede manier aanpakken? Wij kunnen voor u een pandakte op maat opstellen. Omdat een pandakte voor een groot deel gestandaardiseerd is, kunnen de kosten beperkt blijven.

Nicole Jurriëns is de oorspronkelijke auteur van dit artikel. Nicole is niet langer werkzaam bij Stellicher.