Wanneer recht op vergoeding?

Als sprake is van een onrechtmatig besluit, onrechtmatige voorbereidingshandelingen of het niet tijdig nemen van een besluit van een bestuursorgaan waardoor schade wordt geleden, kan een verzoek om schadevergoeding worden ingediend. Van een onrechtmatig besluit is bijvoorbeeld sprake als dit besluit door de bestuursrechter vernietigd wordt.

Als het gaat om belastingzaken en geschillen op het terrein van sociale verzekeringen en ambtenarenzaken, is er geen keuzemogelijkheid en moet het verzoek om schadevergoeding bij de bestuursrechter ingediend worden.

Indien het gaat om schade die veroorzaakt is door andere onrechtmatige besluiten, kan in beginsel gekozen worden tussen de bestuursrechtelijke en civiele weg. Het verzoek om schadevergoeding mag dan niet hoger zijn dan € 25.000,--. Wordt een hoger bedrag geclaimd, dan moet de benadeelde partij naar de civiele rechter. Dit alles vloeit voort uit de Algemene wet bestuursrecht

Bestuursrechtelijke weg

Degene die schade lijdt, kan een schriftelijk verzoek om schadevergoeding bij het bestuursorgaan indienen. Wijst het bestuursorgaan dit verzoek af, kan de benadeelde een verzoekschrift indienen bij de bestuursrechter. Dat kan gelijktijdig in de (hoger) beroepsprocedure tegen het betreffende schadeveroorzakende besluit, maar kan ook daarna worden opgestart. De rechter die bevoegd is om te oordelen over het schadeveroorzakende besluit, is ook bevoegd om het verzoek om schadevergoeding in behandeling te nemen. Door de bestuursrechter kan niet ambtshalve een schadevergoeding worden toegekend. Er moet daartoe echt een verzoek worden gedaan. Dat verzoek zal uiteraard toegelicht moeten zijn en onderbouwd zal moeten worden wat de schade is.

Het bestuursorgaan zal een verweerschrift mogen indienen bij de rechter en kan zo reageren op de schadeclaim. Vervolgens zal een zitting plaatsvinden, zodat partijen nadere informatie kunnen geven aan de rechter. Ten slotte is het aan de bestuursrechter om over de claim te oordelen.

Als het verzoek wordt toegewezen, wordt het bestuursorgaan dat het schadeveroorzakende besluit heeft genomen veroordeeld tot vergoeding van de schade. Tegen een dergelijke uitspraak van de rechtbank, is hoger beroep mogelijk.

Civiele weg

Wordt gekozen voor de civiele weg, dient de schadeveroorzakende overheid aansprakelijk te worden gesteld wegens onrechtmatig handelen. Vervolgens kan een vordering tot het vergoeden van schade bij de burgerlijke rechter worden ingediend. Dat gebeurt middels een dagvaardingsprocedure. Hierbij geldt geen beperking van het te vorderen bedrag. Wel zal uiteraard in deze procedure ook onder andere onderbouwd moeten worden wat de schade is en waardoor deze veroorzaakt is.

De overheid zal kunnen reageren op de dagvaarding en de vordering door middel van een conclusie van antwoord. Vervolgens zal een comparitie van partijen – een zitting – plaatsvinden waarbij vaak geprobeerd wordt of een regeling mogelijk is. Lukt dat niet, zal de civiele rechter vonnis gaan wijzen. Tegen dat vonnis staan rechtsmiddelen open.

Gekozen = gekozen

Als gekozen is voor een bepaalde weg, kan niet alsnog een verzoek om / vordering tot schadevergoeding bij de andere rechter worden ingediend. Ook wisselen is dan niet meer mogelijk.

Blijkt na afloop van de bestuursrechtelijke procedure dat de schade hoger is dan € 25.000,-, kan voor dat hogere deel alsnog een civiele procedure worden opgestart. Recentelijk heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld dat een verzoek om schadevergoeding bij de bestuursrechter kan worden ingediend, als dit verzoek maar wordt gemaximeerd tot € 25.000,--. Ook als vaststaat dat de daadwerkelijke c.q. vermeende schade veel hoger is dan dit bedrag.

Voor- en nadelen

Voordelen bestuursrechtelijke procedure

• De kosten voor een bestuursrechtelijke procedure (waar geen verplichte procesvertegenwoordiging geldt) zijn over het algemeen lager;
• Wordt de schadeclaim meegenomen in een lopende beroepsprocedure, is ook geen extra griffierecht verschuldigd.

Nadelen bestuursrechtelijke procedure

• De hoogte van de vordering is beperkt in het bestuursrecht;
• Er wordt wel gesteld dat bestuursrechters minder thuis zijn op het gebied van schadevergoedingen.

Het zal afhankelijk zijn van de omstandigheden van het geval, welke weg de voorkeur zal hebben. Een algemeen advies is daarover niet te geven.

Het indienen van een verzoek om schadevergoeding kan ingewikkeld zijn. Dat geldt ook voor het kiezen tussen de bestuursrechtelijke of civielrechtelijke procedure. Het kan daarom gewenst zijn om een ervaren advocaat met u mee te laten kijken. De advocaten van Stellicher helpen u daar graag bij.

Karin Huisman is oorspronkelijk auteur van dit artikel. Karin is niet meer werkzaam bij Stellicher