Een voor de praktijk interessante vraag is daarom wanneer je op kosten van je rechtsbijstandsverzekeraar een advocaat mag kiezen. Dat mag in de volgende situaties:

Procedures

Als er een gerechtelijke of administratieve procedure gevoerd moet worden, móet je rechtsbijstandsverzekeraar je de vrije advocaatkeuze bieden. Je bent dus niet verplicht om gebruik te maken van de advocaat in dienst van je rechtsbijstandsverzekeraar of waarmee je rechtsbijstandsverzekeraar contacten heeft. Dit wettelijk recht op vrije advocaatkeuze is nog eens onderstreept door het Hof van Justitie in de uitspraak van 7 november 2013 (ECLI:EU:C:2013:717).

Het recht op vrije advocaatkeuze is overigens niet beperkt tot procedures waarvoor een advocaat verplicht is. Bij procedures over bijvoorbeeld geldvorderingen tot € 25.000,- of in arbeidszaken heb je bijvoorbeeld geen advocaat nodig. Ook bij die procedures waarbij dus de zogenaamde verplichte procesvertegenwoordiging niet geldt, mag men op kosten van de rechtsbijstandsverzekeraar een advocaat inschakelen. Te denken valt bijvoorbeeld aan een ontslagprocedure bij het UWV of een bestuursrechtelijke bezwaarprocedure. Dit is verduidelijkt door het Hof van Justitie in de uitspraak van 7 april 2016 (ECLI:EU:C:2016:216).

Geschillenregeling

Als de rechtsbijstandsverzekeraar geen redelijke kans van slagen van de vordering ziet, zal er een negatief haalbaarheidsadvies worden afgegeven. Met een beroep op de geschillenregeling kan een verzekerde aan een onafhankelijke advocaat vragen om op kosten van de rechtsbijstandsverzekeraar een bindend advies c.q. second opinion uit te brengen.

Hetzelfde geldt als een verzekerde ontevreden is over de aanpak van de zaak en daarover geen overeenstemming met de verzekeraar bereikt kan worden. Een voorbeeld is dat de rechtsbijstandsverzekeraar adviseert om de zaak voor een bepaald bedrag te schikken, terwijl de verzekerde van mening is dat zijn vordering veel hoger is.

Tegenstrijdige belangen

De derde situatie ziet op het geval dat partijen met een geschil bij dezelfde rechtsbijstandsverzekeraar zitten. Ook dan heeft de verzekerde recht op vrije advocaatkeuze. Anders dan in de andere situaties, zien we dat een rechtsbijstandsverzekeraar in deze situatie vaak op eigen initiatief wijst op het recht om op kosten van de rechtsbijstandsverzekeraar een advocaat naar eigen keuze in te schakelen.

Extra optie in letsel- en overlijdensschadezaken

Wat als je voor rechtsbijstand verzekerd bent en een personenschadezaak hebt, dus dat je door de fout van een ander letsel- of overlijdensschade lijdt?

Als de aansprakelijkheid voor die fout erkend is, kun je nog eerder van de jurist van de rechtsbijstandsverzekeraar naar een advocaat overstappen. In de wet staat namelijk dat de aansprakelijke partij niet alleen de materiële en immateriële schade van het slachtoffer moet vergoeden, maar ook de redelijke buitengerechtelijke kosten. Onder die buitengerechtelijke kosten vallen ook de advocaatkosten. Aan overstappen van de jurist van de rechtsbijstandsverzekeraar naar een advocaat naar eigen keuze is dus in dit soort zaken ook dan geen onwenselijk prijskaartje verbonden.

De advocaat die de zaak van de rechtsbijstandsverzekeraar overneemt, moet goed met die rechtsbijstandsverzekeraar afstemmen dat de rechtsbijstandsverzekeraar dekking blijft bieden voor de juridische kosten als er geprocedeerd moet worden. Daar wordt in de praktijk nog wel eens moeilijk over gedaan, maar gezien het juridisch kader tevergeefs. Het is wel zaak dat men een gespecialiseerde letselschadeadvocaat (liefst lid van de specialistenvergoeding voor letselschadeadvocaten: LSA) in de arm neemt, die ook bij dit belangrijke aspect de belangen van het slachtoffer beschermt.

Waar moet je nog extra op letten?

• Zorg er voor dat je in geval van een procedure, bij een beroep op de geschillenregeling of in geval van vrije advocaatkeuze bij een belangenconflict, toestemming van je rechtsbijstandsverzekeraar hebt vóórdat je daadwerkelijk een advocaat inschakelt. Het betreft hier op zich een formaliteit, maar wel eentje waar men zich aan moet houden wil men onnodige problemen voorkomen;
• Kijk het polisblad in combinatie met de polisvoorwaarden goed na (of laat dat doen) om na te gaan of er beperkende voorwaarden gelden. Belangrijk is bijvoorbeeld om te weten welk bedrag maximaal gedekt is aan externe juridische kosten (verzekerde som).
• Neem als het contact met een rechtsbijstandsverzekeraar niet goed verloopt vrijblijvend contact met ons kantoor op, om na te laten gaan welke mogelijkheden er zijn. Als lid van de specialisatievereniging LSA wordt het eerste oriënterend gesprek in personenschadezaken sowieso altijd kosteloos aangeboden.