Het feit dat je voor of na de geboorte naar de gemeente bent gegaan om je kind te erkennen en een achternaamkeuze uit te brengen, betekent niet dat je ook het gezag hebt gekregen over je kind. Als je jouw kind hebt erkend, heb je daarmee bewerkstelligd dat vast is komen te staan dat jij de zogeheten juridisch vader van je kind bent. Oftewel: volgens de wet ben jij de vader van je kind.
Wat betekent juridisch ouderschap?
Juridisch ouderschap brengt diverse rechten en plichten met zich mee. Denk daarbij aan het recht op omgang met je kind en het recht geïnformeerd te worden door de moeder, of de verplichting mee te betalen aan de kosten van levensonderhoud. Ook brengt het juridisch vaderschap met zich mee, dat jouw kind op grond van het erfrecht altijd aanspraak kan maken op een deel van je erfenis (via de zogenaamde legitieme portie).
Wat is ouderlijk gezag?
Het gezag over je kind gaat echter veel verder. Het gezag is in de wet geregeld in art. 1:247 BW (Burgerlijk Wetboek).
Op grond van dit wetsartikel geldt het volgende:
- je hebt het recht en de verplichting je kind te verzorgen en op te voeden;
- je bent verplicht de banden van je kind met de andere ouder te bevorderen;
- na een scheiding heeft je kind recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders.
Deze drie punten geven je een veel sterkere positie als vader. Je hebt immers het recht je kind te verzorgen en opvoeden, hetgeen veel verder gaat dan het recht op omgang met je kind.
Het bijzondere is dat veel ongehuwde vaders niet het gezag hebben, en daarmee dus bij een scheiding in een aanzienlijke zwakkere positie staan dan de moeder. De moeder heeft namelijk wel het gezag over het kind. Voorwaarde voor het verkrijgen van het gezag door de moeder is dat het kind uit haar is geboren. Daarmee heeft zij automatisch het gezag, zij hoeft er verder niets voor te doen.
Voor de vader geldt dat wanneer hij met de moeder getrouwd is, hij ook automatisch het gezag heeft over het kind dat tijdens zijn huwelijk met de moeder wordt geboren. Dit geldt echter niet voor de vader die niet met de moeder is getrouwd.
Ongehuwde vader moet oppassen!
Deze vader moet na de geboorte van ieder kind er telkens weer voor zorgen dat hij samen met de moeder het gezamenlijk gezag aanvraagt. Dat kan digitaal, door middel van de DigiD code, of schriftelijk, via het indienen van een verzoekschrift bij de Rechtbank.
Vervolgens wordt het gezag van de vader geregistreerd in het gezagsregister bij de Rechtbank. Dit gezagsregister is openbaar en door iedereen te controleren door een uittreksel uit het gezagsregister op te vragen bij een van de Rechtbanken in Nederland.
Hoe dit moet, verschilt per Rechtbank. Via de website www.rechtspraak.nl is na te gaan op welke wijze bij de betreffende Rechtbank het uittreksel kan worden opgevraagd. Een advocaat kan direct voor je inloggen op het gezagsregister en heeft aldus direct een antwoord op de vraag of je het gezag over je kinderen hebt.
Als je als vader niet het gezag hebt, en de moeder wil niet meewerken aan de gezamenlijke aanvraag van het gezag, dan is het van groot belang dat je er voor zorgt dat je alsnog het gezag krijgt. Dit kan alleen via een procedure bij de Rechtbank. De algemene tendens in de rechtspraak is dat ongehuwde vaders van de rechter het gezag over de kinderen krijgen toegewezen (zekerheid is er echter niet). Er komt een beoordeling van de situatie tussen jou en je ex-partner en er kunnen redenen zijn voor de rechter om toch het verzoek om gezamenlijk gezag af te wijzen.
Daarom is het ook zo belangrijk ervoor te zorgen dat je direct na de geboorte, als de verstandhouding met de moeder (nog) goed is, samen met haar het gezag aanvraagt. En als je dit niet hebt gedaan, dan is het nog belangrijker dat je, indien de moeder niet meewerkt, via de rechter het gezamenlijk gezag aanvraagt. Doe je dit niet, dan kom je in een veel zwakkere positie dan de moeder te verkeren.
Praktijkvoorbeeld
Een goed voorbeeld daarvan is wat ik recent meemaakte in een zaak van mij: de ex-partner van mijn cliënt, verhuisde van de ene op de andere dag naar de andere kant van het land.
Omdat mijn cliënt nog niet het gezag had (wij hadden dat net aangevraagd bij de Rechtbank, maar de zaak was nog niet behandeld), kon zijn ex-partner verhuizen zonder toestemming van hem daarvoor te vragen. De consequentie was dat het contact tussen hem en zijn kinderen fors werd beperkt. De reistijd was verdriedubbeld en spontaan contact doordeweeks, was niet meer mogelijk. Voor de cliënt een klap in zijn gezicht. In de procedure kreeg hij alsnog het gezamenlijk gezag over de kinderen toegewezen. De verhuizing was echter niet meer terug te draaien.
Mijn advies aan ongehuwde vaders is dan ook om zo snel mogelijk het gezamenlijk gezag over de kinderen aan te vragen en daarmee niet te wachten!
