Erfgenaam, en nu? Wat voor keuze kun je maken als erfgenaam

Wanneer je erfgenaam bent, heb je meerdere opties met betrekking tot de nalatenschap. Niet elke erfgenaam is op de hoogte van deze mogelijkheden en welke keuze het meest passend of wenselijk is in een bepaalde situatie. Het is daarom goed om als erfgenaam te weten welke mogelijkheden er zijn en een bewuste keuze te maken.

Wanneer ben je erfgenaam?

Als de overledene een testament heeft opgesteld, blijkt uit dat testament welke personen (of organisaties) erfgenaam zijn. Het is ook mogelijk dat de overledene geen testament heeft opgesteld. In dat geval bepaalt de wet wie erfgenaam is. Dit wordt ook wel het versterferfrecht genoemd.

LEES OOK – Wie krijgt de erfenis als er geen testament is opgesteld?

Welke opties heeft een erfgenaam

Als erfgenaam heb je drie opties met betrekking tot de nalatenschap. Deze opties zijn:

de nalatenschap verwerpen;
de nalatenschap zuiver aanvaarden;
de nalatenschap beneficiair aanvaarden.

Je moet als erfgenaam een keuze maken voor je gehele erfdeel. Het is dus niet mogelijk om een gedeelte van het erfdeel te verwerpen en een gedeelte te aanvaarden. Heb je eenmaal een keuze gemaakt, dan is deze keuze in principe definitief en kan je daar dus niet op later moment op terugkomen. Het is daarom belangrijk dat je als erfgenaam goed nadenkt over welke keuze je maakt.

Optie 1: de nalatenschap verwerpen

Als erfgenaam kan je ervoor kiezen om de nalatenschap te verwerpen. Bij een verwerping weiger je feitelijk om de nalatenschap aan te nemen. Hierdoor ben je niet langer erfgenaam en wordt je juridisch gezien ook geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Je ontvangt daardoor niets uit de erfenis, maar je bent ook niet aansprakelijk voor het betalen van de schulden van de nalatenschap.

De keuze tot verwerping wordt bijvoorbeeld gemaakt wanneer je niets te maken wilt hebben met de nalatenschap, of duidelijk is dat de nalatenschap niets anders dan schulden bevat.

Bijvoorbeeld: De overledene had veel schulden. Deze schulden bedragen in totaal € 200.000,-, terwijl de waarde van alle aanwezige goederen gezamenlijk € 100.000,- betreft. De totale waarde van de nalatenschap is dan negatief, namelijk – € 100.000,-.

Hoe kan je de nalatenschap verwerpen?

Verwerping vindt plaats doordat je een verklaring (schriftelijk of mondeling) aflegt bij de griffie van de rechtbank, of hiertoe een volmacht ondertekent bij de notaris. Er zijn kosten verbonden aan deze optie, namelijk de griffiekosten bij de rechtbank.

Optie 2: de nalatenschap zuiver aanvaarden

Naast het verwerpen van de nalatenschap, kan je de nalatenschap ook zuiver aanvaarden. Bij een zuivere aanvaarding verkrijg je als erfgenaam je erfdeel, maar kan je ook met je eigen privévermogen aansprakelijk worden voor de schulden van de nalatenschap indien het saldo van de nalatenschap niet toereikend is om alle schulden te voldoen.

Bijvoorbeeld: wanneer gekeken wordt naar het hiervoor genoemde voorbeeld van een negatieve nalatenschap van – € 100.000,-, kunnen de schuldeisers de zuiver aanvaarde erfgenamen aanspreken om de resterende schuld van € 100.000,- te voldoen.

De optie voor zuivere aanvaarding is alleen verstandig wanneer je zeker weet dat de schulden van de nalatenschap lager zijn dan de waarde van de goederen in de nalatenschap.

Let op: Erfgenamen kunnen (onbewust) zuiver aanvaarden door hun gedragingen

Zuivere aanvaarding kan ook worden aangenomen doordat je als erfgenaam bepaalde handelingen verricht of je op een bepaalde manier gedraagt. Een verklaring bij de rechtbank afleggen, is hiervoor dus niet vereist.

Het gaat met name om gedragingen waarbij je de mogelijke schuldeisers van de nalatenschap benadeelt. Bijvoorbeeld doordat je:

deelneemt aan het verdelen van de goederen van de nalatenschap;
(waardevolle) goederen van de nalatenschap verkoopt, meeneemt of weggeeft;
geld van de bankrekeningen van de overledene opneemt (en uitgeeft aan privékosten);
een schuld van de overledene betaalt met uw privévermogen.

Een onbewuste zuivere aanvaarding leidt tot het verstrekkende gevolg dat je als erfgenaam met je eigen vermogen aansprakelijk bent wanneer het saldo van de erfenis niet toereikend is. Het is dus verstandig om voorzichtig te zijn met wat je doet totdat de keuze is gemaakt hoe je de erfenis wilt aanvaarden of verwerpen.

Optie 3: Beneficiaire aanvaarding

De derde optie is de mogelijkheid om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Dit wordt ook wel aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving genoemd. Bij een beneficiaire aanvaarding erf je wel de goederen/bezittingen van de overledene, maar ben je niet met je eigen vermogen aansprakelijk wanneer de schulden groter zijn dan de bezittingen van de nalatenschap.

De optie om de nalatenschap van de overledene beneficiair te aanvaarden is verstandig indien je niet op de hoogte bent van de schulden van de overledene. Als erfgenaam moet je dan dus onderzoeken of er schulden zijn. In de wet is hiervoor een regeling opgenomen die de termijn van beraad wordt genoemd. Dit houdt in dat je gedurende drie maanden als erfgenaam niet verplicht bent om een schuldeiser te betalen. Ook heb je gedurende die tijd de kans om de erfenis te onderzoeken. Wees wel alert dat ook gedurende deze termijn van beraad, bepaalde gedragingen nog steeds ervoor kunnen zorgen dat je als erfgenaam de nalatenschap zuiver aanvaard. Dan kun je niet meer beneficiair aanvaarden.

In sommige situaties, heb je als erfgenaam geen keuze en word je geacht de erfenis beneficiair te hebben aanvaard. Dit is bijvoorbeeld als de erfgenaam minderjarig is of als een erfgenaam niet over zijn of haar eigen vermogen mag beschikken wanneer hij of zij onder bewind of curatele staat, failliet is verklaard of in de schuldsanering zit.

Hoe kan je beneficiair aanvaarden?
Beneficiair aanvaarden vindt plaats op dezelfde manier als waarop je de nalatenschap verwerpt. Er moet een verklaring worden afgelegd bij de griffie van de rechtbank. Dit kan schriftelijk of mondeling. Ook kan je hiertoe een volmacht ondertekenen bij de notaris. Ook aan deze optie zijn kosten verbonden, namelijk de griffiekosten bij de rechtbank.

Conclusie

Als erfgenaam heb je dus diverse opties om de nalatenschap te aanvaarden of te verwerpen. Daarbij moet je goed opletten met wat je doet, voordat je een keuze hebt gemaakt. Dit kan een lastige keuze zijn, zeker wanneer er nog weinig bekend is over waar de erfenis uit bestaat. Heb je hulp nodig bij dergelijke vragen, neem dan vooral contact op.

Stel onze specialist een vraag!