Erfgenamen let op: voorkom dat je onbedoeld persoonlijk aansprakelijk wordt voor de schulden van de overledene

Welke keuzes hebben erfgenamen?

Indien je volgens het testament van de overledene of op grond van de wet erfgenaam bent aangemerkt, heb je drie keuzes met betrekking tot het accepteren van de nalatenschap. Zo kan je als erfgenaam de nalatenschap verwerpen (afwijzen), zuiver aanvaarden en beneficiair aanvaarden.

Voor het aanvaarden van de erfenis is de beneficiaire aanvaarding de meest veilige optie voor erfgenamen. Bij een beneficiaire aanvaarding aanvaardt je de nalatenschap voor zover de waarde van de bezittingen hoger zijn dan de waarde van de schulden binnen de erfenis, een zogenaamd positief saldo van de nalatenschap. Hierdoor voorkom je dat je met je privévermogen aansprakelijk wordt voor de schulden van de overledene. Bij een zuivere aanvaarding van de nalatenschap wordt je wel met je privévermogen aansprakelijk voor de schulden van de erflater, indien de schulden niet volledig kunnen worden betaald uit de nalatenschap.

Let op: je kan als erfgenaam onbewust de nalatenschap zuiver aanvaarden

Voordat je als erfgenamen je keuze kenbaar hebt gemaakt, bestaat het risico dat je door jouw gedragingen de nalatenschap stilzwijgend (onbewust) zuiver aanvaardt. Als er sprake is van een stilzwijgende zuivere aanvaarding, is het in principe niet mogelijk om naderhand te kiezen voor verwerping of beneficiaire aanvaarding. Het is voor erfgenamen dus van groot belang om voorzichtig om te gaan met de goederen de schulden van de overledene.

Wanneer is er sprake van een stilzwijgende zuivere aanvaarding?

Bij een stilzwijgende zuivere aanvaarding heeft de erfgenaam zich zodanig gedragen alsof hij de eigenaar is van de goederen van de nalatenschap en hierdoor vrij kan beschikken over deze goederen. Deze handelingen worden beschikkingshandelingen genoemd. Het organiseren van de uitvaart of het opzeggen van abonnementen leiden meestal niet tot een zuivere aanvaarding. Gedragingen waarmee een erfgenaam mogelijk stilzwijgend de nalatenschap zuiver aanvaard, zijn met name gedragingen waarbij de mogelijke schuldeisers van de nalatenschap worden benadeeld of gedragingen waardoor het lijkt alsof de erfgenaam de schulden van de nalatenschap voor zijn rekening neemt. Bijvoorbeeld doordat je als erfgenaam:

• deelneemt aan het verdelen van de goederen van de nalatenschap, door geld of goederen aan te nemen;
• (waardevolle) goederen van de nalatenschap verkoopt, meeneemt of weggeeft;
• geld van de bankrekening van de overledene opneemt (voor privédoeleinden);
• een schuld van de overledene betaalt met je privévermogen;
• schulden van de overledene int die in de nalatenschap vallen;
• het starten van gerechtelijke procedures ten behoeve van de nalatenschap, tenzij de procedure kan worden aangemerkt als een daad van beheer;
• het opzeggen van overeenkomsten waarmee de overledene geld verdiende, zoals het opzeggen van een huurovereenkomst.

Of een gedraging kan worden aangemerkt als een stilzwijgende zuivere aanvaarding hangt af van alle specifieke feiten en omstandigheden van dat geval. Zo heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het weggeven van niet waardevolle kleding en inboedelgoederen aan de kringloop niet wordt aangemerkt als een beschikkingshandeling, waarmee de erfgenaam zuiver heeft aanvaard. Uit deze uitspraak blijkt dat de waarde van de goederen van belang is. Met goederen zonder reële waarde kunnen de schulden van de nalatenschap niet worden afbetaald, zodat eventuele schuldeisers van de nalatenschap niet worden benadeeld. Een erfgenaam die boodschappen en benzine had betaald van de bankrekening van de overledene, had volgens het gerechtshof in Den Bosch wel stilzwijgend zuiver aanvaard. Het gerechtshof oordeelde dat deze erfgename op de hoogte was van de schulden binnen de nalatenschap en door haar betalingen het vermogen van de nalatenschap heeft verminderd. Door deze betalingen zijn de schuldeisers benadeeld.

Wanneer is er sprake van een beheershandeling?

Niet alle handelingen die erfgenamen verrichten leiden tot een stilzwijgende zuivere aanvaarding. Het beheren van de erfenis kan niet leiden tot een stilzwijgende zuivere aanvaarding.

Beheershandelingen zijn handelingen die het doel hebben om de waarde van de nalatenschap te behouden.  Als beheershandelingen worden aangemerkt:

• handelingen met als doel het gewoon onderhoud of het behoud van goederen of het bewaren van goederen (zoals de opslag van goederen of de reparatie van goederen);
• handelingen die geen uitstel kunnen hebben (bijvoorbeeld de verkoop van een voorraad verse bloemen of vers voedsel, aangezien de goederen anders vergaan en daarmee hun waarde verliezen).

De grens tussen een beheershandeling en een handeling waarmee je de nalatenschap zuiver aanvaardt is niet altijd duidelijk. Ik neem als voorbeeld de aandelen van een overledene. Indien de mogelijkheid bestaat dat de aandelen in waarde zullen dalen, kan de verkoop van de aandelen onder omstandigheden worden gezien als het behouden van de waarde van de erfenis. De verkoop van de aandelen kan echter ook als een zuivere aanvaarding (ofwel een beschikkingshandeling) worden aangemerkt, bijvoorbeeld indien het risico op de waardevermindering van de aandelen zeer klein is. Uit dit voorbeeld blijkt dat je als erfgenaam zeer voorzichtig moet omgaan met de goederen en schulden van de nalatenschap.

Conclusie

Wanneer je als erfgenaam nog niet hebt verklaard of je de nalatenschap wil verwerpen, beneficiair wil aanvaarden of zuiver wil aanvaarden, lopen jij het risico om de nalatenschap onbedoeld zuiver te aanvaarden. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben voor jou als erfgenaam, als de goederen in de erfenis ontoereikend zijn om de schulden van de nalatenschap te betalen. In dat geval kan jij als erfgenaam met jouw privévermogen aansprakelijk worden voor de schulden van de nalatenschap.

Het is als erfgenaam dus belangrijk om zeer voorzichtig met de gelden, schulden en goederen van de overledene om te gaan. De meeste erfgenamen weten uiteraard niet wat zij wel en niet mogen aannemen. Indien je als erfgenaam bent aangemerkt, is het daarom verstandig om juridische bijstand in te schakelen.

Mocht je vragen hebben over een nalatenschap, neem dan gerust contact met ons op.

Stel onze specialist een vraag!