Hoe kom ik af van het testamentair bewind op mijn erfenis?

Deze vorm van bewindvoering is dus niet ingesteld over een persoon, maar over goederen. Vaak wordt het bewind ingesteld omdat de overledene vond dat de erfgenaam (ook wel rechthebbende genoemd) (nog) niet in staat is om de volledige verantwoordelijkheid te krijgen over de nagelaten goederen. In het testament kan de overledene bepalingen hebben opgenomen over welke bevoegdheden hij aan de bewindvoerder toekent en wanneer het bewind eindigt.

Het is echter niet altijd zo dat de overledene ook inderdaad dit soort bevoegdheidsbepalingen heeft opgenomen in het testament of heeft aangegeven wanneer het bewind eindigt. In dat geval staat in het testament enkel welke goederen onder bewind zijn gesteld en wie de bewindvoerder is. Er moet dan gekeken worden naar de wet om te bepalen wat de bevoegdheden van de bewindvoerder zijn en hoe het bewind kan worden beëindigd.

In onze praktijk komt het geregeld voor dat de rechthebbenden op den duur van mening zijn dat het bewind niet langer noodzakelijk is en dat zij van het bewind af willen. Welke mogelijkheden zijn er om van het testamentair bewind af te komen wanneer dit niet in het testament is bepaald?

Opheffen of ontslag?

In principe zijn er twee mogelijkheden om van het testamentair bewind af te komen:

opheffing van het bewind
ontslag van de bewindvoerder

Bij het opheffen van het bewind ‘verdwijnt’ het volledige bewind. Bij het ontslag van de bewindvoerder is dit niet het geval. In dat geval blijft het bewind bestaan, maar wordt alleen de bewindvoerder ontslagen en vervangen.

Opheffen: In wiens belang is het bewind?
Ik zal enkel de meest voorkomende gevallen waarin opheffing van het bewind mogelijk is bespreken. Om te beoordelen of het mogelijk is of het bewind kan worden opgeheven, is het allereerst de vraag in wiens belang het bewind is ingesteld.

Bewind in het belang van de rechthebbende

Is het bewind uitsluitend ingesteld in het belang van de rechthebbende, dan eindigt deze allereerst door het overlijden van de rechthebbende. Ook tijdens het leven van de rechthebbende zijn er in sommige gevallen mogelijkheden om het bewind op te heffen. Zo kan het bewind door de rechtbank op twee manieren worden opgeheven. Allereerst op verzoek van de bewindvoerder zelf wanneer er sprake is van onvoorziene omstandigheden en aannemelijk is dat de rechthebbende de onder bewind gestelde goederen zelf op verantwoorde wijze kan besturen. Daarnaast kan het bewind worden opgeheven op verzoek van de rechthebbende op dezelfde gronden en wanneer daarbij ook een termijn van vijf jaar is verstreken na het overlijden.

Bewind in het belang van een ander dan de rechthebbende

Soms is het bewind juist ingesteld in het belang van een ander dan de rechthebbende. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de overledene het bewind heeft ingesteld in het belang van de vruchtgebruiker. In het geval van vruchtgebruik heeft de overledene in zijn testament het gebruik van een goed toegekend aan een ander dan de erfgenaam. De vruchtgebruiker is dus geen eigenaar van dit goed, dat is de erfgenaam, maar de erfgenaam (ook wel bloot-eigenaar genoemd) mag dit goed gedurende het vruchtgebruik niet gebruiken. In dat geval eindigt het bewind wanneer dit belang vervallen is, of wanneer de rechthebbende en de persoon in wiens belang het bewind is ingesteld een gemeenschappelijk besluit tot opheffing van het bewind toesturen aan de bewindvoerder.

Gemeenschappelijk belang

Het kan ook voorkomen dat bewind is ingesteld in gemeenschappelijk belang. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer sprake is van een vruchtgebruik. In dat geval bestaat volgens de wet het vermoeden dat het bewind is ingesteld in het belang van zowel de vruchtgebruiker als de hoofdgerechtigde. Een wettelijk vermoeden betekent dat hiervan uitgegaan wordt, maar dat het mogelijk is om door het verstrekken van bewijsstukken aan te tonen dat dit vermoeden niet juist is.

Is een bewind ingesteld in gemeenschappelijk belang, dan eindigt dit bewind indien het belang vervallen is, of wanneer het bewind is opgezegd. Opzegging van bewind moet schriftelijk gebeuren door de rechthebbende en is mogelijk vanaf vijf jaar na het overlijden van de erflater. Ook moet in dat geval een termijn van een maand worden gehanteerd als een soort opzeggingstermijn.

Ontslag van de bewindvoerder
Het kan voorkomen dat het niet mogelijk is om het bewind in zijn geheel op te heffen of te beëindigen, maar dat het wel mogelijk is om een bewindvoerder te ontslaan en vervolgens een nieuwe bewindvoerder te benoemen. In dat geval blijft het bewind dus wel bestaan.

Wanneer je de bewindvoerder wilt ontslaan, moet je een verzoek indienen bij de kantonrechter. Je moet dan aantonen dat er sprake is van gewichtige redenen voor het ontslag van de bewindvoerder. Met gewichtige redenen wordt gedoeld op de situatie dat de bewindvoerder in ernstige mate tekortschiet in de nakoming van zijn verplichtingen of dat hij ongeschikt is geworden het bewind te voeren. Er wordt ook wel verwezen naar het begrip gewichtige redenen bij het ontslag van een executeur. Hierbij moet worden gedacht aan misbruik van bevoegdheid, verwaarlozing van zijn verplichtingen of de omstandigheid dat de executeur/bewindvoerder niet in staat is tot een behoorlijke uitoefening van zijn taak. Ook een ernstig mate van wantrouwen jegens de bewindvoerder kan een gewichtige reden zijn indien dit wantrouwen gegrond is en gebaseerd op objectieve maatstaven. Het is dan ook van belang dat het verzoek tot ontslag van de bewindvoerder met bewijsstukken kan worden onderbouwd.

Conclusie
Indien sprake is van testamentair bewind bestaan meerdere mogelijkheden om hiervan af te komen. Zo kan worden gekeken of het bewind kan worden opgeheven. Hiervoor is van belang dat duidelijk is in wiens belang het bewind is ingesteld.

In sommige gevallen is het niet mogelijk om het bewind te beëindigen, maar kan de bewindvoerder wel worden ontslagen en een andere bewindvoerder worden benoemd. Hiervoor is het wel van belang dat het verzoek goed is onderbouwd met objectieve bewijsstukken.

Stel onze specialist een vraag!