Wat is het verschil tussen een executeur en een vereffenaar?

Voor zowel erfgenamen als schuldeisers van de erflater (de overledene) is het van belang te weten met wie zij te maken hebben en welke functionaris zij kunnen (laten) aanstellen als de afwikkeling van de nalatenschap moeizaam verloopt.

Benoeming
Sinds 1 januari 2003 kan een executeur alleen nog maar worden benoemd in het testament van de erflater. De erflater kan ook meerdere executeurs benoemen of bepalen dat de kantonrechter bevoegd is een andere executeur te benoemen. De executeur vertegenwoordigt de erfgenamen en heeft als taak het afwikkelen van de nalatenschap. De erflater bepaalt welke bevoegdheden een executeur allemaal heeft. Een erfgenaam kan tevens executeur zijn, bijvoorbeeld als de overledene zijn of haar partner benoemt. De partner heeft dan twee verschillende petten op.

Een vereffenaar kan daarentegen niet bij testament worden benoemd. Een vereffenaar komt ten eerste in beeld als de nalatenschap door een of meerdere erfgenamen beneficiair is aanvaard. Beneficiaire aanvaarding betekent dat de erfgenaam de erfenis accepteert, maar een voorbehoud maakt bij eventuele schulden. De schulden van de overledene hoeft een erfgenaam die beneficiair heeft aanvaard namelijk niet met zijn of haar eigen geld te betalen. De wet bepaalt als uitgangspunt dat alle erfgenamen gezamenlijk vereffenaar zijn na beneficiaire aanvaarding. Zij zijn dus gezamenlijk verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap.

Stel dat sprake is van een executeur die bij testament benoemd is. De executeur start met zijn werkzaamheden en daarna wordt de nalatenschap door een of meer erfgenamen beneficiair aanvaard. De erfgenamen worden daardoor vereffenaar. Wie is dan bevoegd de nalatenschap af te wikkelen: de executeur of de vereffenaar? Uitgangspunt is in een dergelijke situatie dat de nalatenschap vereffend moet worden en de vereffenaar bevoegd is. De executeur verdwijnt van het toneel. Dit is anders als de executeur kan aantonen dat de activa van de nalatenschap ruimschoots voldoende zijn om alle schulden te voldoen.
Doet deze uitzondering zich voor dan blijft de executeur in functie en wikkelt hij of zij de nalatenschap af in plaats van de vereffenaar.

Gratis consult!

Op vrijdag 6 november 2020 is het “Stellichers Dag van het Erfrecht”. U kunt deze dag (vrijblijvend!) met al uw vragen op het gebied van erfrecht bij ons terecht tijdens een gratis consult van een half uur.

Een afspraak maken kan via onderstaande button.

GRATIS CONSULT!

Daarnaast kan de rechtbank een vereffenaar benoemen, bijvoorbeeld als er geschillen zijn over de afwikkeling van de nalatenschap, veel schulden blijken te zijn of goederen aan de nalatenschap worden onttrokken. Regelmatig benoemt de rechtbank in die gevallen een professional, bijvoorbeeld een notaris of advocaat. Daarvoor is wel nodig dat een verzoekschrift bij de rechtbank wordt ingediend. Een dergelijk verzoek kan ingediend worden door een erfgenaam of een andere belanghebbende.

Ook als van beneficiaire aanvaarding geen sprake is, kan de rechtbank onder bepaalde omstandigheden een vereffenaar benoemen op verzoek van een erfgenaam of belanghebbende. Deze benoemde vereffenaar treedt dan in de plaats van de erfgenamen die vereffenaar zijn geworden door de beneficiaire aanvaarding. Ook een schuldeiser van de overledene kan in deze situatie een verzoekschrift bij de rechtbank indienen, bijvoorbeeld als hij vreest dat hij geen betaling zal ontvangen.

Degene die de rechtbank vraagt om een vereffenaar te benoemen, kan zelf een persoon voordragen. Op die manier kan iemand naar voren worden geschoven die het vertrouwen heeft van een of meerdere betrokkenen bij de nalatenschap.

LEES OOK - Het onterfde kind en de legitieme portie: wat als je vlak voor het overlijden van je ouder een gift hebt gekregen?

Ontslag
Naast de benoeming van een executeur of vereffenaar is ook het ontslag van belang. Wanneer sprake is van gewichtige redenen kan een executeur op verzoek van een mede-executeur, een erfgenaam of het Openbaar Ministerie worden ontslagen. Van gewichtige redenen kan sprake zijn indien de executeur zijn taak niet naar behoren vervult. In het blog ‘Kan ik een executeur ontslaan’ gaan wij daar uitgebreid op in. De kantonrechter is bevoegd over een ontslagverzoek te oordelen.
Ook een door de rechtbank benoemde vereffenaar kan worden ontslagen. Het ontslagverzoek moet bij de rechtbank worden ingediend. Het ontslag kan op verzoek van een medevereffenaar, een erfgenaam, het Openbaar Ministerie of een schuldeiser worden verleend. Een reden voor een schuldeiser om het ontslag te verzoeken, is de situatie dat goederen van de overledenen verduisterd worden of andere schuldeisers ten onrechte met voorrang worden voldaan.

LEES OOK - Kan ik een executeur ontslaan?

Als schuldeiser van de overledene is het dus van belang om te weten of sprake is van een executeur of een vereffenaar. Een schuldeisers kan namelijk geen verzoek tot ontslag van een executeur indienen, wel van een vereffenaar.

Hoe zit het met die andere situatie: alle erfgenamen zijn gezamenlijk vereffenaar omdat sprake is van beneficiaire aanvaarding. Ook in dat geval kunnen er redenen zijn om een andere vereffenaar te benoemen. Bijvoorbeeld als er onoverbrugbare meningsverschillen bestaan tussen de erfgenamen-vereffenaars. Het ligt dan voor de hand om als erfgenaam bij de rechtbank een verzoek in te dienen om een andere vereffenaar te laten benoemen. De taak van de erfgenamen-vereffenaars eindigt op het moment dat de nieuwe (professionele) vereffenaar is benoemd.

Hiervoor besprak ik al dat afhankelijk van de vraag of sprake is van een executeur of een vereffenaar de kantonrechter dan wel de rechtbank bevoegd is. Voor de praktijk maakt dit een groot verschil. Procedures bij de kantonrechter zijn soms sneller en goedkoper dan procedures bij de rechtbank. Bovendien is de inschakeling van een advocaat niet verplicht als geprocedeerd wordt bij de kantonrechter.

Is de rechtbank bevoegd dan zal degene die het verzoek tot ontslag indient, verplicht een advocaat moeten inschakelen. Ook betaalt de verzoeker een hoger bedrag aan griffierecht dan bij kantonzaken verschuldigd is. Griffierecht is de vergoeding die aan de rechtspraak betaald moet worden voor het in behandeling nemen van de zaak.
Stel een erfgenaam of schuldeiser wil een verzoek tot ontslag indienen, dan is het dus van belang om te weten of sprake is van een executeur of een vereffenaar die ontslagen moet worden.

LEES OOK - Waarom je altijd een testament moet opstellen

Conclusie
Een executeur en een vereffenaar zijn beide verantwoordelijk voor de afwikkeling van een nalatenschap. Toch is het van belang om een onderscheid te maken tussen beide functionarissen. Erfgenamen en schuldeisers die te maken hebben of krijgen met een executeur of vereffenaar doen er goed aan advies in te winnen op het moment dat geschillen over de afwikkeling van de nalatenschap ontstaan of dreigen te ontstaan. Zo worden onnodige kosten en procedures voorkomen.

Stel onze specialist een vraag!