Eigendomsvoorbehoud en faillissement: wat nu?

Dat roept twee vragen op: waarom geeft de curator u uw goederen niet terug? En hoe kunt u ervoor zorgen dat u uw onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken terug krijgt?

Hoe werkt het eigendomsvoorbehoud (3:92 BW)?

Algemene voorwaarden zijn bedoeld om standaard te gelden bij alle overeenkomsten die u met klanten aangaat. In geval van eigendomsvoorbehoud is de eigendom van de zaak pas over als de koopprijs betaald is.

Soms hebben klanten nog andere rekeningen bij u open staan dan de rekening waarvoor u een eigendomsvoorbehoud heeft bedongen. Hiervoor kan u een verlengd eigendomsvoorbehoud bedingen in de algemene voorwaarden. Het voordeel hiervan is dat als de rekening voor de geleverde zaak is betaald, u de geleverde zaak alsnog kan opeisen voor zover uw klant nog andere rekeningen heeft openstaan.

Als uw klant niet heeft betaald en vervolgens failliet gaat, dan kunt u in beginsel uw eigendomsrecht uitoefenen zonder dat u iets hoeft aan te trekken van zijn faillissement. U kunt uw zaken bij de curator opeisen.

Omstandigheden die roet in het eten kunnen gooien

Ook al denkt u een rechtsgeldig eigendomsvoorbehoud in uw algemene voorwaarden te hebben bedongen, in de praktijk komen wij vaak tegen dat het tegendeel waar is. De volgende omstandigheden kunnen ervoor zorgen dat de curator besluit om uw zaken niet af te geven:

Toepasselijkheid en terhandstelling van algemene voorwaarden;
De zaak is reeds voor het faillissement verkocht;
De zaak is teniet gegaan door middel van zaaksvorming/vermenging;
Er is een afkoelingsperiode gelast.

Toepasselijkheid en terhandstelling van algemene voorwaarden

De curator verlangt dat u kan aantonen dat een rechtsgeldig eigendomsvoorbehoud is bedongen. Daarvoor is vereist dat in de opdrachtbevestiging/overeenkomst met uw klant is overeengekomen dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn. Volgens vaste jurisprudentie is het afdrukken van algemene voorwaarden op de achterzijde van de factuur onvoldoende om een rechtsgeldig bedongen eigendomsvoorbehoud aan te nemen. Hierbij worden ze namelijk pas ná de overeenkomst bedongen en dat is niet geldig.

Daarnaast dienen de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de gefailleerde ter hand zijn gesteld. Simpel gezegd moeten de algemene voorwaarden feitelijk aan uw klant overhandigd zijn. Wanneer dat niet het geval is, zijn de algemene voorwaarden dan wel de toepasselijkheid daarvan vernietigbaar. Als door de klant wordt vernietigd dan betekent dat, dat uw algemene voorwaarden voor die klant niet gelden. De algemene voorwaarden zijn niet van toepassing op de betreffende overeenkomst.

Uitzondering: lange werkrelatie
Soms hoeft u niet te bewijzen dat de algemene voorwaarden ter hand zijn gesteld op het moment van de gesloten overeenkomst die betrekking heeft op de terug te krijgen zaken. Het is aan u om aannemelijk te maken dat er andere omstandigheden zijn op basis waarvan de algemene voorwaarden in dat geval wel van toepassing zijn op de overeenkomst. U kunt bijvoorbeeld proberen aannemelijk te maken dat u een langdurige werkrelatie heeft met uw klant en aangeven dat de algemene voorwaarden ook waren vermeld op de facturen van het verleden. Dit verdient echter geen voorkeur, omdat dit een langslepende discussie met de curator met zich kan meebrengen.

Om een discussie met de curator te vermijden, dient u er voor te zorgen dat u kunt bewijzen dat u de algemene voorwaarden voorafgaand aan of bij de overeenkomst ter hand heeft gesteld. Een document waarop uw klant heeft getekend voor ontvangst van de algemene voorwaarden is bijvoorbeeld een goed bewijsstuk.

Let op: geen probleem als klant grote onderneming is

Als uw afnemer een grote onderneming betreft dan kan het zijn dat hij de algemene voorwaarden dan wel de toepasselijkheid daarvan niet kan vernietigen. Criterium is dat de onderneming ten tijde van de overeenkomst laatstelijk zijn jaarrekening openbaar heeft gemaakt óf daar meer dan 50 werknemers werkzaam zijn (6:235 BW). De curator van een dergelijke onderneming kan in die gevallen de algemene voorwaarden niet vernietigen en dient in beginsel over te gaan tot uitgifte van uw zaken.

De zaak is reeds voor het faillissement verkocht

Als de terhandstelling in orde is en de curator accepteert uw eigendomsvoorbehoud dan is de volgende vraag of uw geleverde zaken zich in de boedel bevinden.
Voorraden zijn bestemd voor de verkoop en kunnen dus voor de faillietverklaring reeds verkocht zijn. In dat geval kunnen de zaken niet meer door u worden opgeëist en zit er niets anders op dan een concurrente vordering ter verificatie bij de curator in te dienen.

De zaak is teniet gegaan door middel van zaaksvorming/vermenging

Wanneer u handelt in halffabrikaten of grondstoffen is het risico groot dat voorwaardelijke aanspraken door zaaksvorming teniet gaan. Er is sprake van zaaksvorming als een bepaalde zaak één geheel heeft gevormd met een andere zaak of meerdere andere zaken. Zij vormen tezamen een nieuwe zaak en de oorspronkelijke zaken kunnen dan niet meer als afzonderlijk worden beschouwd.
Voorbeelden zijn: een fietszadel dat wordt bevestigd op een fiets, of bakstenen die door het bouwen van een huis opgaan in de nieuwe zaak, namelijk het huis.
Eenzelfde soort risico is dat uw zaak vermengd raakt met andere zaken waardoor uw zaak een niet meer op zichzelf staande zaak is. Hiervan kan sprake zijn als u zaken levert die voor vermenging vatbaar zijn zoals vloeistoffen, gassen of dierenvoer.

Let op dat u uw zaken goed beschrijft als u deze verkoopt. Als uw klant zaken van derden onder zich heeft die erg lijken op de aan u toebehorende zaken, dan loopt u het risico dat de curator zich beroept op oneigenlijke vermenging. U kunt in dat geval niet meer aanwijzen welke zaken van u zijn en de curator zal de zaken niet aan u afgeven.

Afkoelingsperiode

Als de curator tijd nodig heeft om te beoordelen welke goederen aan de boedel toebehoren of het bedrijf wil verkopen, dan kan de curator de rechter-commissaris verzoeken om een afkoelingsperiode te gelasten. In die periode kunnen derden hun goederen in principe niet opeisen. Om te voorkomen dat de curator uw zaken verkoopt kunt u de rechter-commissaris verzoeken om de curator te dwingen tot afgifte van uw zaken.

Hoe krijgt u geleverde zaken alsnog terug?

Als u heeft aangetoond dat u een geldig eigendomsvoorbehoud heeft bedongen en uw zaken zijn nog in originele staat aanwezig, dan is dit het moment om afgifte van uw zaken van de curator te verlangen. De curator maakt kosten om u in staat te stellen teneinde uw eigendomsrecht uit te oefenen. Zo zal de curator de volgende zaken moeten onderzoeken:

Is het eigendomsvoorbehoud geldig overeengekomen?
Is aan de prestatie waarvan de eigendomsovergang afhankelijk is reeds voldaan?
Waar bevindt de zaak zich nu?

U kan tegenkomen dat de curator een boedelbijdrage bij u in rekening brengt voordat u uw zaken terug krijgt. U zal zich afvragen of deze door de curator te maken kosten voor uw rekening moeten komen.

Buiten faillissement om kunt u uw eigendomsvoorbehoud tot gelding brengen door het opeisen van uw zaak. Dit noemen wij revindicatie. Als wordt gerevindiceerd dient doorgaans degene onder wie de zaak wordt opgevorderd, de kosten van afgifte te dragen. De eigenaar dient de kosten van ophalen en verder afvoeren voor zijn rekening te nemen.

Wanneer sprake is van een faillissement komen er net iets andere regels om de hoek kijken. De curator behartigt namelijk de belangen van de gezamenlijke schuldeisers, niet van de schuldeisers afzonderlijk. De hoofdregel dat de partij die de zaak onder zich heeft ook de kosten van afgifte dient te betalen lijdt dan ook uitzondering in geval van faillissement.

LEES OOK - Zo krijgt u geleverde goederen terug uit een faillissement

Kosten afgifte komen voor rekening leverancier

De kosten van afgifte van de zaak dienen volgens de huidige rechtspraak voor rekening van de leveranciers te komen. In de rechtspraak wordt doorgaans een percentage van de opgevorderde zaken geaccepteerd. Dit percentage hangt af van de werkelijke kosten die de curator dient te maken, maar bedraagt doorgaans een percentage tussen de 4 % en 8 % van de waarde van de onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaak.

Kosten die worden gemaakt ten behoeve van de inventarisatie van activa en het beoordelen van de juistheid van het eigendomsvoorbehoud dienen voor rekening van de boedel te komen, omdat deze werkzaamheden tot de wettelijke taak van de curator behoren.

Conclusie is dat op dit moment slechts de redelijke kosten die gemoeid zijn met de uitlevering van de zaak, voor uw rekening komen. De overige kosten dienen volgens de huidige rechtspraak voor rekening van de boedel te komen.

Indien u weigert een boedelbijdrage te betalen kan de curator er niet voor zorgen dat u uw eigendomsrecht verliest, alleen omdat u de boedelbijdrage niet betaalt, tenzij u uitdrukkelijk afstand doet van uw eigendomsrecht. De curator kan wel weigeren om goederen terug te geven zolang u de boedelbijdrage niet betaald heeft (6:52 BW).

Veelgestelde vragen

Worden uw rekeningen wel eens niet betaald, maar heeft u nog geen algemene voorwaarden waarin eigendomsvoorbehoud is opgenomen? Overweeg dat op te nemen.
Weet u niet zeker of u het eigendomsvoorbehoud op een juiste manier met uw klanten bent overeengekomen? Laat het voorbehoud controleren.
Weigert de curator uw spullen uit te leveren? Onderzoek hoe u alsnog uw spullen terug kan krijgen.
Vindt u de gevraagde boedelbijdrage te hoog? Maak bezwaar bij de curator.

Stel onze specialist een vraag!