Lichte vereffening, dit moet je weten

Het kan voor erfgenamen verstandig zijn om de nalatenschap van de overledene (hierna ook: erflater) beneficiair te aanvaarden om zo te voorkomen dat de erfgenaam in privé aansprakelijk wordt gesteld voor de schulden van de erflater. Als gevolg van de beneficiaire aanvaarding vangt de procedure van de vereffening van de nalatenschap aan. Veelal is deze procedure bij erfgenamen nog onbekend. In dit blog wordt de procedure van de lichte vereffening uiteen gezet.

De mogelijkheden van erfgenamen ten aanzien van een nalatenschap

Wanneer iemand is aangemerkt als erfgenaam op grond van een testament of bij het ontbreken daarvan op grond van de wet heeft deze persoon drie opties ten aanzien van de nalatenschap.

LEES OOK – Wie krijgt de erfenis als er geen testament is opgesteld?

Een erfgenaam kan een nalatenschap namelijk verwerpen, beneficiair aanvaarden of zuiver aanvaarden.

• Verwerpen: Door de nalatenschap te verwerpen, accepteert de erfgenaam zijn of haar erfdeel niet.
• Zuivere aanvaarding: Indien een erfgenaam de nalatenschap zuiver heeft aanvaard, accepteert de erfgenaam de verkrijging van zijn of haar erfdeel. Bij een zuivere aanvaarding bestaat echter het risico om aansprakelijk gesteld te worden voor de schulden van de overledene.
• Beneficiaire aanvaarding: Bij een beneficiaire aanvaarding, accepteert de erfgenaam zijn of haar erfdeel onder de voorwaarde dat de bezittingen van de erflater meer waard zijn dan de schulden van de erfgenamen. Door de nalatenschap beneficiair te aanvaarden, wordt de erfgenaam dus niet met zijn of haar privévermogen aansprakelijk voor de schulden van de overledene.

LEES OOK – Erfgenaam, en nu? Wat voor keuze kun je maken als erfgenaam.

De vereffening

Wanneer één of meer erfgenamen de nalatenschap beneficiair hebben aanvaard dan moet de nalatenschap worden vereffend. De vereffening is een wettelijke procedure met als doel het betalen van de schuldeisers van de nalatenschap en daarmee het klaarmaken van de nalatenschap voor de verdeling tussen de erfgenamen. De vereffening zal moeten plaatsvinden volgens de wettelijke richtlijnen voor vereffening.

Indien er moet worden vereffend treden in principe de erfgenamen gezamenlijk op als vereffenaren. Dit is anders indien de rechtbank op verzoek van bijvoorbeeld de erfgenamen, schuldeisers of het Openbaar Ministerie een professionele vereffenaar heeft aangewezen. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als er minderjarigen erfgenamen zijn of als er sprake is van een ingewikkelde erfenis, omdat er sprake is van een grote onderneming.

Slechts in drie gevallen is de vereffening van de nalatenschap niet verplicht (artikel 4:202 BW). Het betreft de volgende drie uitzonderingen:

• als de executeur kan aantonen dat de waarde van de bezittingen binnen de nalatenschap ruimschoots voldoende is om de schulden van de nalatenschap te betalen;
• indien een ouder van een minderjarige erfgenaam of een wettelijke vertegenwoordiger van een erfgenaam kan aantonen dat er sprake is van een positieve nalatenschap en de rechter om ontheffing is gevraagd voor de verplichte vereffening;
• indien de wettelijke verdeling van toepassing is en de echtgenoot of echtgenote van de erflater de nalatenschap niet beneficiair heeft aanvaard. De wettelijke verdeling houdt kortgezegd in dat de gehele nalatenschap eerst naar de langstlevende partner van de erflater gaat. De kinderen kunnen hierdoor niet meteen hun erfdeel verkrijgen, maar krijgen een vordering die zij kunnen opeisen bij het overlijden van de langstlevende partner.

LEES OOK – Help, de langstlevende maakt de erfenis van mijn overleden ouder op. Hoe zit het met het kindsdeel?

De lichte vereffening

Als de nalatenschap moet worden vereffend én er is geen vereffenaar aangewezen door de rechtbank dan is er sprake van de “lichte vereffening”.

De gezamenlijke erfgenamen hebben in hun hoedanigheid van “vereffenaar” de volgende taken en verplichtingen:

1. alle erfgenamen opsporen: de vereffenaar zal de overige erfgenamen moeten opsporen. Indien een onbekende erfgenaam niet kan worden gevonden, moet de vereffenaar een oproep plaatsen om te proberen de onbekende erfgenaam te bereiken;
2. een boedelbeschrijving opmaken: de vereffenaar is verplicht om met bekwame spoed (ofwel binnen een haalbare termijn) een boedelbeschrijving op te maken. De boedelbeschrijving bevat een overzicht, een beschrijving en de waarde van alle goederen en schulden van de nalatenschap, zodat er kan worden vastgesteld of er sprake is van;
   – een positief saldo: indien de waarde van de goederen van de nalatenschap hoger is dan de waarde van de schulden;
   – een negatief saldo: wanneer de waarde van de goederen van de nalatenschap ontoereikend is om de schulden van de nalatenschap te betalen;
3. de boedelbeschrijving bekend maken via het kantoor van de boedelnotaris of bij de griffie van de rechtbank: de opgestelde boedelbeschrijving moet bekend worden gemaakt, zodat deze informatie openbaar beschikbaar is voor schuldeisers en erfgenamen van de nalatenschap. De bekendmaking van de boedelbeschrijving gebeurt in eerste instantie via het kantoor van de boedelnotaris. Indien er geen boedelnotaris benoemd is, wordt de boedelbeschrijving via de griffie van de rechtbank bekendgemaakt. Bij een negatieve nalatenschap zijn de vereffenaren (c.q. erfgenamen) verplicht om zo spoedig mogelijk mee te delen aan de rechter dat er sprake is van een negatief saldo binnen de nalatenschap.
4. de schuldeisers per brief oproepen: de bij de erfgenamen bekende schuldeisers dienen per brief te worden opgeroepen om zijn of haar vordering bij de hen in te dienen. Indien een schuldeiser niet per brief kan worden opgeroepen, bijvoorbeeld omdat het adres onbekend is, dienen de vereffenaars dit te vermelden aan de kantonrechter;
5. de nalatenschap beheren; behoud van de nalatenschap: gedurende de procedure van de vereffening zijn de vereffenaars verplicht om de nalatenschap goed te beheren. Het beheer houdt in dat de vereffenaars de waarde van de nalatenschap voor zover mogelijk in stand houden. De erfgenamen zijn daarom gedurende de vereffening slechts bevoegd tot handelingen die dienen tot het normale onderhoud en/of behoud van de goederen van de nalatenschap. Je kan bijvoorbeeld denken aan reparaties van goederen binnen de nalatenschap;
6. de nalatenschap beheren; het betalen van schuldeisers: onder het beheer van de nalatenschap valt tevens het uitbetalen van de opeisbare schulden van de nalatenschap. Indien het noodzakelijk is om de schulden van de nalatenschap te voldoen, mag de vereffenaar goederen van de nalatenschap verkopen;
7. inlichtingen aan en aanwijzingen van de rechter: de vereffenaars zijn verplicht de rechter op zijn verzoek informatie te verstrekken over de vereffening. Zij zijn tevens verplicht om aanwijzingen van de kantonrechter uit te voeren; Bij een lichte vereffening zijn de vereffenaars niet verplicht om de (onbekende) schuldeisers van de nalatenschap openbaar op te roepen zodat deze onbekende schuldeisers hun vorderingen kunnen indienen. Maar de vereffenaars kunnen hiertoe wel verplicht worden, als de kantonrechter heeft bepaald dat dit nodig is. Ook kan de vereffenaar door een aanwijzing van de rechter worden verplicht om rekening en verantwoording over de vereffening en het beheer van de nalatenschap af te leggen.
8. de verdeling van de nalatenschap: indien de hiervoor genoemde punten zijn voltooid en de schulden van de nalatenschap dus zijn betaald, kunnen de overgebleven goederen van de nalatenschap worden afgegeven aan de erfgenamen voor verdeling. Deze afgifte wordt uitgevoerd door een door de kantonrechter benoemde vereffenaar.

Aansprakelijkheid van de vereffenaar

De erfgenamen zijn in hun hoedanigheid van vereffenaar in principe niet aansprakelijk voor de schulden van de erflater, mits zij de nalatenschap hebben verworpen of beneficiair hebben aanvaard.

Wanneer de erfgenaam bij de uitvoering van de taken en verplichtingen van een vereffenaar ernstig en verwijtbaar tekort is geschoten, kan een schuldeiser zijn schuld mogelijk toch op het privévermogen van de erfgenaam verhalen. Bijvoorbeeld indien de vereffenaar opzettelijk goederen van de nalatenschap aan het verhaal van de schuldeisers onttrekt.

Advies

De vereffening is verbonden aan regels en verplichtingen. De erfgenamen die beneficiair hebben aanvaard zijn in principe niet met hun privévermogen aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap. Dit kan echter wel het geval zijn indien zij ernstig en verwijtbaar te kort zijn geschoten bij de uitvoering van de vereffening. Aangezien de procedure van de vereffening veelal onbekend is voor de meeste erfgenamen, raden wij u als erfgenaam aan om u te laten adviseren door een professional.

Heeft u vragen over de nalatenschap van een dierbare of over de procedure van de vereffening, neem dan contact met ons op.

Stel onze specialist een vraag!