Kinderen hebben recht op een deel van de erfenis van hun overleden vader of moeder als geen testament is gemaakt, het kindsdeel, maar zij krijgen dat deel nog niet meteen. De gehele erfenis gaat namelijk naar hun andere ouder, de langstlevende. Het deel waar de kinderen recht op hebben, wordt omgezet in een geldbedrag.
Een voorbeeld kan dit verduidelijken. Stel er zijn vier erfgenamen: de langstlevende ouder en drie kinderen. Zij hebben allemaal recht op een gelijk deel, namelijk een kwart van de erfenis. Als alle bezittingen van de overleden ouder € 100.000 waard zijn en er zijn geen schulden, dan heeft iedere erfgenaam recht op € 25.000. De langstlevende ontvangt op grond van het wettelijk systeem echter alles. De kinderen hebben slechts aanspraak op een geldbedrag van € 25.000.
De langstlevende hoeft dit bedrag niet direct te betalen, maar pas als bepaalde gebeurtenissen zich voordoen. Bijvoorbeeld bij het overlijden of het faillissement van de langstlevende. De kinderen moeten daardoor soms jarenlang wachten op de betaling van hun erfdeel.
Langstlevende mag de gehele nalatenschap gebruiken
Wat heeft dit allemaal voor gevolgen? De langstlevende mag alle goederen van de nalatenschap gebruiken. Bijvoorbeeld het huis, de auto en het saldo op de bankrekening. De langstlevende mag die bezittingen zelfs verkopen of aan anderen schenken. Daarvoor is de toestemming of medewerking van de kinderen niet nodig.
Kortom, de langstlevende kan, zo lijkt het, ongestoord zijn of haar gang gaan en de volledige erfenis van de overleden ouder opmaken. Als er uiteindelijk niets meer over is, dan kunnen de kinderen fluiten naar het bedrag van € 25.000.
Pauliana: vernietiging van een schenking of verkoop
Gelukkig hoeven de kinderen niet in alle gevallen lijdzaam toe te kijken. Het kan zijn dat de langstlevende echtgenoot iets schenkt aan een ander of goederen uit de erfenis voor een te lage prijs verkoopt. De kinderen ondervinden daarvan nadeel, nu de erfenis verdwijnt.
In die situatie kunnen de kinderen mogelijk een beroep doen op de ‘pauliana’. De pauliana houdt in dat de kinderen de schenking of de verkoop vernietigen, die de langstlevende heeft verricht. Bepaalde handelingen of transacties kunnen dus worden aangetast en zijn daardoor ongeldig. Een geslaagd beroep op de pauliana zorgt ervoor dat de kinderen alsnog aanspraak kunnen maken op het geschonken geld of de verkochte goederen.
Vereist is wel dat de langstlevende wist van het nadeel voor de kinderen of daarvan op de hoogte hoorde te zijn. Wanneer is dat laatste aan de orde? Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer langstlevende op leeftijd is en hij of zij de woning van de overleden ouder, die € 300.000 waard is, voor een bedrag van € 50.000 verkoopt. Er verdwijnt dan € 250.000 uit de erfenis. Zowel de langstlevende als de koper van de woning behoren in dat geval op de hoogte te zijn van het nadeel. Voor de kinderen blijft namelijk bijna niets meer over.
De wet geeft de kinderen een steuntje in de rug zodat zij gemakkelijker kunnen bewijzen dat de langstlevende en de koper wisten van het nadeel. Bijvoorbeeld als de kinderen binnen een jaar nadat de woning is verkocht, de verkoop vernietigen omdat verkocht is aan een broer of zus van de langstlevende.
Hoe vernietigen de kinderen een handeling die voor hen nadelig is?
Hoe vernietigen de kinderen een verkoop of schenking die voor hen nadelig is? Zij zullen daarvoor een brief moeten sturen naar zowel de langstlevende als naar degene die iets van de nalatenschap geschonken heeft gekregen of gekocht heeft. Daarnaast kan in een procedure bij de rechter een beroep op de pauliana worden gedaan. Binnen drie jaar nadat de kinderen de voor hen nadelige transactie ontdekken, moeten zij een beroep op de pauliana doen. Zijn zij te laat, dan kan de transactie niet meer worden aangetast.
De moraal van het verhaal
De kinderen kunnen slechts in beperkte situaties opkomen tegen handelingen die de langstlevende heeft verricht. Soms biedt de wet de mogelijkheid om in actie te komen en een bepaalde handeling of transactie te vernietigen. Vermoedt u dat uw erfdeel minder waard wordt, omdat de langstlevende handelingen verricht die niet zijn toegestaan, neem dan contact met ons op.
